O‘RMON XO‘JALIGIDA EKOLOGIK MONITORINGNI OPTIMALLASHTIRISHDA SUN’IY INTELLEKT, UCHUVCHISIZ UCHISH APPARATI VA LIDAR MA’LUMOTLARINING SINERGETIK QO‘LLANILISHI
Ключевые слова:
машинное обучение, управление экосистемами, прогностическое моделирование, восстановление среды обитания, климатическая адаптивность, экологический мониторинг.Аннотация
Sun'iy intellekt (AI) va o'rmon xo'jaligi integratsiyasini aniq monitoring qilish, ofatlarni boshqarish, uglerodni yutish jarayonlari hamda biologik xilma-xillikni saqlash sohalarida tub o'zgarishlarga olib keladi, shunga qarab, ekologik modellarni umumlashtirish, ko'p manbali ma'lumotlarni birlashtirish va AI texnologiyasini etik boshqarishni, o'z nazoratini oladi. Keng qamrovli daraxt tahlilini taqdim etadi, ayniqsa, uchta asosiy yo'nalishga e' qaratiladi: resurslarni monitoring qilish, falokatlarni nazorat qilish, va saqlash, ma'lumotlar 2019-2025 yillar olig'ida akademik ma'lumotlar bazasi bo'yicha olib borilgan keng qamrovli tahillar orqali yig'ildi, bu sharhda o'rganilgan xo'jaliklarni taqdim etadi.
Библиографические ссылки
Chen H., Zeng Z., Wu J., Peng L., Lakshmi V., Yang H., Liu J. 21-asr boshlarida keng qo‘llaniladigan global yer qoplamasi ma’lumotlar to‘plamlarida o‘rmon maydonlari o‘zgarishining katta noaniqligi. Remote Sensing (Masofaviy zondlash), 2020; 12:3502. DOI: [10.3390/rs12213502](https://doi.org/10.3390/rs12213502)
Repo A., Albrich K., Jantunen A., Aalto J., Lehtonen I., Honkaniemi J. Turli o‘rmon boshqaruvi strategiyalari: Iqlim o‘zgarishi va tabiiy buzilish sharoitlarida biologik xilma-xillik va ekotizim xizmatlariga ta’siri. Journal of Environmental Management (Atrof-muhitni boshqarish jurnali), 2024; 371:123124. DOI: [10.1016/j.jenvman.2024.123124](https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2024.123124)
Windisch M.G., Humpenöder F., Merfort L., Bauer N., Luderer G., Dietrich J.P., Heinke J., Müller C., Abrahão G., Lotze-Campen H. va boshqalar. Iqlim maqsadlarining iqtisodiy barqarorligi uchun o‘rmonlarning doimiyligini ta’minlash strategiyasi. Nature Communications (Tabiat aloqalari), 2025; 16:2460. DOI: [10.1038/s41467-025-57607-x](https://doi.org/10.1038/s41467-025-57607-x)
Wang G.G., Lu D., Gao T., Zhang J., Sun Y., Teng D., Yu F., Zhu J. Iqlim o‘zgarishiga moslashuv va yumshatish uchun sun’iy intellekt asosidagi barqaror o‘rmon boshqaruvi yechimi. Journal of Forestry Research (O‘rmon tadqiqotlari jurnali), 2024; 36:7. DOI:[10.1007/s11676-024-01802-x](https://doi.org/10.1007/s11676-024-01802-x)
Sarkissian A.J., Kutia M. Tahririy maqola: Iqlim o‘zgarishi sharoitida barqaror o‘rmon boshqaruvi – biologik xilma-xillikni saqlash va o‘rmonlarni tiklashga e’tibor. Frontiers in Forests and Global Change (O‘rmonlar va global o‘zgarishlar jurnali), 2024; 7:1533425.
Li Y., Zhang T., Ding Y., Wadhwani R., Huang X. Yovvoyi o‘rmon yong‘inlarini boshqarishda raqamli egizak tizimlari (Digital Twin Systems): tahlil va istiqbollar. Journal of Forestry Research (O‘rmon tadqiqotlari jurnali), 2024; 36:14. DOI: [10.1007/s11676-024-01810-x](https://doi.org/10.1007/s11676-024-01810-x)
Freire J.G., DaCamara C.C. Yong‘in tarqalishini modellashtirish va boshqaruvda yordam berish uchun hujayraviy avtomatlar (cellular automata)dan foydalanish. Natural Hazards and Earth System Sciences (Tabiiy xavflar va yer tizimi fanlari), 2019; 19:169–179. DOI: [10.5194/nhess-19-169-2019](https://doi.org/10.5194/nhess-19-169-2019)
Zhang Y., Meng W., Yuan X., Yang F., Wang H. Megapolis ekotizimlarida uglerod yutilish xaritalari: eksperimental aniqlik bahosi va sun’iy yo‘ldosh ma’lumotlari asosida GEE platformasida tahlil. International Journal of Environmental Science and Technology (Atrof-muhit fanlari va texnologiyalari xalqaro jurnali), 2024: 1–20. DOI: [10.1007/s13762-024-06031-7](https://doi.org/10.1007/s13762-024-06031-7)
Boboqulov A.D., To‘xtasinov A.I. “Uchuvchisiz uchish apparatlari ma’lumotlari asosida o‘rmon ekotizimlarida daraxtlarni segmentatsiyalash”. Oktyabr/10 Development of science Volume/1, ISSN 3030-3907. -268-274 b.
Nazarova G.N., Boboqulov A.D. “Uchuvchisiz uchish apparatlari yordamida oʻrmon xoʻjaligini monitoring qilish”. Raqamli transformatsiyalash jarayonida muhandislik sohalari va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish: muammo va yechimlar 639-643 b.
Boboqulov A.D. “Hududiy o‘rmon xo‘jaligi kompleksi resurslarini boshqaruv tizimini rivojlantirish omillari”. Raqamli Transformatsiya va Sun’iy Intellekt ilmiy jurnali VOLUME 3, ISSUE 3, JUNE 2025 ISSN: 3030-334.
Boboqulov A.D. “Forest Management System Based on Geospatial Information Resources” in Volume 05 Issue04 April 2025. ARTICLE DOI:- https://doi.org/10.37547/ajahi/Volume05Issue04-09.
Boboqulov A.D. “Ecological and economic classification of regional forest resources as a basis for their evaluation”. SJIF 2019: 5.222 2020: 5.552 2021: 5.637 2022:5.479 2023:6.563 2024: 7,805 eISSN:2394-6334 https://www.ijmrd.in/index.php/imjrd. Volume 12, issue 05 (2025).
Wei X., Zhang J., Conrad A.O., Flower C.E., Pinchot C.C., Hayes-Plazolles N., Chen Z., Song Z., Fei S., Jin J. Machine Learning-based Spectral and Spatial Analysis of Hyper- and multi-spectral Leaf Images for Dutch Elm Disease Detection and Resistance Screening. Artif. Intell. Agric. 2023;10:26–34. doi: 10.1016/j.aiia.2023.09.003. [DOI] [Google Scholar].
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Категории
Лицензия
Copyright (c) 2025 Abbos Boboqulov, Maqsadxan Yakubov, Gulchexra Nazarova
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
